ΠΑΘΗΣΕΙΣ
ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΔΕΝΑ ΤΗΣ ΝΗΚΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ
Η νηκτική μεμβράνη (γνωστή και ως τρίτο βλέφαρο), θεωρείτο για πολλά χρόνια ως μία άχρηστη δομή του οφθαλμού των θηλαστικών. Η άποψη αυτή έχει εγκαταλειφθεί προ πολλού και δεν έχει καμμία ισχύ.
Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό προστατευτικό μηχανισμό του οφθαλμού, ο οποίος υποβοηθά στην διασπορά της προκεράτιας δακρυϊκής στοιβάδας, πρακτικά περισσότερο και από τα βλέφαρα, καλύπτοντας και προστατεύοντας τον οφθαλμό από τους τραυματισμούς. Ο αδένας του τρίτου βλεφάρου παράγει το 40% του δακρυϊκού υγρού, συμμετέχοντας στην ανοσολογική προστασία του οφθαλμού, ενώ παράλληλα παρέχει έναν σημαντικό φραγμό έναντι των λοιμωδών παραγόντων.
Η προβολή του αδένα της νηκτικής μεμβράνης (άλλως τρίτου βλεφάρου ή και cherry eye) αποτελεί την συχνώτερη πάθηση της νηκτικής μεμβράνης και παρουσιάζεται κατά κύριο λόγο στον σκύλο.
Είναι άγνωστης αιτιολογίας, με πιο πιθανή θεώρηση την ισχνότητα του συνδετικού ιστού μεταξύ του αδένα και του περιοφθάλμιου ιστού. Ο αδένας αναποδογυρίζει πρόσθια, βγαίνοντας από τη θέση του, διογκώνεται και φλεγμαίνει. Δεν υπάρχει καμμία λοιμώδης αιτιολογία της πάθησης, με την χειρουργική αποκατάσταση να παραμένει η μόνη αντιμετώπιση.
Οι φυλές που έχουν προδιάθεση είναι τα American Cocker Spaniel, τα Pekingese, τα Beagle, τα Lhasa Apso, τα English Bulldog και τα Mastiffs.
Κλινικά παρατηρείται μια ερυθρή διόγκωση, ως μάζα, στην περιοχή του έσω κανθού. Υπάρχει ένας ήπιος ερεθισμός, ενόχληση, δακρύρροια και απουσία πόνου. Σε περίπτωση υπερτροφίας του αδένα, είναι πιθανός και ο αυτοτραυματισμός.
Η ΟΛΙΚΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΔΕΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ. Για πολλές δεκαετίες στο παρελθόν αποτελούσε την άμεση αντιμετώπιση, από τη στιγμή όμως που έγινε αντιληπτή η μεγάλη συμμετοχή του αδένα στα δάκρυα συστήνεται ευρέως η χειρουργική επανατοποθέτησή του, με τουλάχιστον οκτώ δημοσιευμένες χειρουργικές τεχνικές. Η ολική του αφαίρεση οδηγεί συνήθως, ένα εξάμηνο μετά και ειδικά στις φυλές που έχουν προδιάθεση, σε Ξηρά Κερατο-Επιπεφυκίτιδα (ξηροφθαλμία), πάθηση που απαιτεί θεραπεία ΕΦ’ΟΡΟΥ ΖΩΗΣ.
Το γεγονός ότι εξακολουθεί να προτείνεται από κάποιους κτηνιάτρους είναι λυπηρό και η μεγάλη πιθανότητα υποτροπής μετά την επανατοποθέτηση δεν πρέπει να δικαιολογεί την πρακτική αυτή. Η αφαίρεση του αδένα ενδείκνυται ΜΟΝΟ σε περίπτωση νεοπλασίας της νηκτικής μεμβράνης.
ΚΕΡΑΤΟΚΩΝΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΑΔΕΝΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ ΣΕ MASTINO NAPOLITANO
ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΞΗΡΑ ΚΕΡΑΤΟ-ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑ ΣΚΥΛΟΥ
ΠΡΟΒΟΛΗ ΑΔΕΝΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
ΕΚΣΤΡΟΦΗ ΧΟΝΔΡΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
ΕΚΣΤΡΟΦΗ ΧΟΝΔΡΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ ΓΑΤΑΣ
ΕΥΡΥΒΛΕΦΑΡΟΝ Ή ΜΑΚΡΟΒΛΕΦΑΡΟΝ
Πρόκειται για την ευρεία βλεφαρική σχισμή, δηλ. ένα υπερβολικό άνοιγμα των βλεφάρων τα οποία είναι μεγαλύτερα σε μήκος από το φυσιολογικό. Σε ζώα με φυσιολογικούς οφθαλμούς, φαίνεται κανονικά μόνο ένα μικρό τμήμα του σκληρού (λευκού) χιτώνα. Στις βραχυκεφαλικές φυλές (Boxer, Boston Terrier, Pug, Shih-Tzu, Lhasa-Apso, Pekingese) αλλά και σε άλλες όπως, Shar-Pei, English Cocker Spaniel, Bloodhound, St.Bernard, English Springer Spaniel, υπάρχει ένα τεράστιο βλεφαρικό άνοιγμα που εκθέτει υπερβολικά τον κερατοειδή και τον σκληρό χιτώνα.
Στις βραχυκεφαλικές φυλές το ευρυβλέφαρο προκύπτει από την προβολή του βολβού προς τα εμπρός μέσω της βλεφαρικής σχισμής.
Ο δεύτερος τύπος ευρυβλέφαρου που εμφανίζεται σε γιγαντόσωμες ή σε φυλές με περίσσεια δέρματος οφείλεται στο υπερβολικό μήκος των βλεφάρων, οπότε στην περίπτωση αυτή, η βλεφαρική σχισμή δεν υποστηρίζεται σωστά από τον οφθαλμικό βολβό.
Επιπρόσθετα, το σχήμα της βλεφαρικής σχισμής μπορεί να αλλοιωθεί λόγω αστάθειας του έξω κανθού, μικρού μεγέθους του βολβού, σχετικού ενόφθαλμου και έντονων δερματικών πτυχών του προσώπου, όπως για παράδειγμα συμβαίνει σε St.Bernard, Clumber Spaniel, Mastiffs kai Bloodhound (φυλές που προδιατίθενται σε «Diamond Eye”).
Στις βραχυκεφαλικές φυλές συγκεκριμένα το ευρυβλέφαρο συνεπάγεται λαγόφθαλμο, δηλ. ανοιχτό οφθαλμό σε μόνιμη βάση, με αποτέλεσμα αδυναμία λίπανσης μέσω του βλεφαρισμού και αυξημένη εξάτμιση της προκεράτιας στοιβάδας των δακρύων. Ως συνέπεια, προκύπτει μελαγχρωστική κερατίτιδα, έλκη κερατοειδούς καθώς και κερατίτιδα λόγω χρόνιας ξηροφθαλμίας και έκθεσης, η οποία δημιουργεί σαφές λειτουργικό πρόβλημα όρασης.
Η πρόληψη της διάσπασης των δακρύων είτε θεραπευτικά, είτε χειρουργικά θεωρείται απαραίτητη. Τα υποκατάστατα δακρύων είναι χρήσιμα αλλά η επέμβαση που αποσκοπεί στη μείωση της βλεφαρικής σχισμής είναι η μόνιμη λύση του προβλήματος.
Η επέμβαση αυτή αποτρέπει και την πρόπτωση του βολβού, η οποία μπορεί να είναι τραυματική αλλά και μηχανική ή αυτόματη. Σε τέτοιες περιπτώσεις η χειρουργική ανάταξη της πρόπτωσης πρέπει να γίνει άμεσα και το συντομώτερο δυνατόν, χωρίς φυσικά καμμία εγγύηση ότι ο οφθαλμός θα επανέλθει λειτουργικά και αισθητικά στο φυσιολογικό. Ακόμη, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η ανάταξη είναι άσκοπη και συστήνεται εκπυρήνωση, δηλ. αφαίρεση του βολβού.
‘Ολες οι τεχνικές πλαστικής του έξω κανθού αποσκοπούν στη μείωση του συνολικού ανοίγματος κατά 30%.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Slatter D. Fundamentals of Veterinary Ophthalmology, Second Edition, W.B. Saunders, 1990
Maggs DJ, Miller PE, Ofri R. Slatter’s Fundamentals of Veterinary Ophthalmology, Edition 4, Saunders, 2008
Gelatt KN. Veterinary Ophthalmology. Second Edition. Lea & Febinger, 1991
Gelatt KN. Veterinary Ophthalmology. Fourth Edition, Blackwell Publishing, 2007
ΕΥΡΥΒΛΕΦΑΡΟ ΣΚΥΛΟΥ
ΕΥΡΥΒΛΕΦΑΡΟ ΣΚΥΛΟΥ
ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ
ΔΥΟ ΕΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΕΥΡΥΒΛΕΦΑΡΟ ΣΚΥΛΟΥ
ΕΥΡΥΒΛΕΦΑΡΟ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΟΦΘΑΛΜΟY ΣΚΥΛΟΥ
Η ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΚΕΡΑΤΙΤΙΔΑ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ
Πρόκειται για μία πάθηση άγνωστης αιτιολογίας, η οποία αφορά αποκλειστικά και μόνο τις γάτες. Παρότι θεωρητικά μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε γάτα, προδιάθεση φυλής παρουσιάζουν οι Persian, Himalayan, Burmese, ίσως και Siamese. Η πάθηση προκύπτει συνήθως μετά από χρόνια εξέλκωση των ματιών, οπότε ο ερπητοϊός της γάτας (FHV-1) παίζει πιθανότατα έναν σημαντικό ρόλο, καθότι ανευρίσκεται στο 50% των ζώων αυτών.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν την εμφάνιση μίας καφέχροης έως μελανής πλάκας στο κέντρο του κερατοειδούς, γύρω από την οποία συνήθως υπάρχει μία ευρύτερη περιοχή απλού επιφανειακού ή άτονου έλκους. Το μαύρο αυτό υλικό δεν είναι μελανίνη αλλά νέκρωση. Ανάλογα με τη χρονιότητα της νόσου, η κεντρική αλλοίωση συνοδεύεται από νεοαγγείωση και οίδημα, λόγω της αντίδρασης ξένου σώματος που προκαλεί ο νεκρωτικός ιστός.
Σε κάποιες περιπτώσεις η πλάκα αυτή ολοκληρώνεται σαν διαδικασία, χωρίς χειρουργική παρέμβαση. Η χρήση του φακού επαφής, παράλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία, παρέχει σημαντική ανακούφιση από τον πόνο σε περίπτωση που επιλεγεί η συντηρητική θεραπεία, για τους όποιους λόγους. Η χορήγηση κορτικοστεροειδών αντενδείκνυται πλήρως, σε κάθε περίπτωση.
Η προτεινόμενη θεραπεία είναι καθαρά χειρουργική και περιλαμβάνει την αφαίρεση της πλάκας και της ευρύτερης περιοχής με τη χρήση μοσχεύματος ή και όχι. Η επέμβαση απαιτεί εξειδικευμένο κτηνίατρο και τη χρήση χειρουργικού μικροσκοπίου. Τα αποτελέσματα είναι συνήθως εξαιρετικά, όταν γίνονται σε σωστό χρόνο, γιατί ανακουφίζουν από τον πόνο και η επούλωση είναι ταχεία και απρόσκοπτη (καλής ποιότητας).
ΒΑΡΙΑ ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΚΕΡΑΤΙΤΙΔΑ
ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΚΕΡΑΤΙΤΙΔΑ
ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΚΕΡΑΤΙΤΙΔΑ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΦΑΚΟΥ ΕΠΑΦΗΣ
ΟΦΘΑΛΜΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ
Πρόκειται για συνήθη προβλήματα που παρουσιάζονται στην κλινική πράξη, αποτελώντας μία πραγματική πρόκληση. Ουσιαστικά μπορεί να είναι καταστάσεις πολύ αγχωτικές και δύσκολες στην αντιμετώπιση από τον κλινικό κτηνίατρο, κι αυτό γιατί πολλές φορές απαιτούν άμεση θεραπεία και σταθεροποίηση πριν από την παραπομπή στον εξειδικευμένο συνάδελφο. Η πλειονότητα των περιστατικών είναι τραυματικής αιτιολογίας, αποτελώντας κίνδυνο απώλειας όρασης, ενδεχομένως και ακεραιότητας του οφθαλμικού βολβού, οπότε οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση ή στην απώλεια του οφθαλμού.
1. ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΠΤΩΣΗ ΒΟΛΒΟΥ
Προκύπτει μετά από την αιφνίδια έμπροσθεν μετατόπιση του βολβού. Είναι συνήθης σε βραχυκεφαλικές φυλές, λόγω συγκεκριμένης διαμόρφωσης του προσώπου (εξόφθαλμος και αβαθής κόγχος) και συνεπεία τραύματος. Η επείγουσα αντιμετώπιση περιλαμβάνει την άμεση επανατοποθέτηση του βολβού και την προσωρινή ταρσορραφή. Η εξόρυξη παρουσιάζεται ως επιλογή σε περίπτωση ανεπανόρθωτου τραυματισμού του βολβού και του οπτικού νεύρου.
2. ΓΛΑΥΚΩΜΑ
Η άνοδος της ενδοφθάλμιας πίεσης, η οποία μπορεί να είναι πρωτογενής ή δευτερογενής, οφείλεται στη διαταραχή της ροής του υδατοειδούς υγρού. Αποτελεί ουσιαστικά νευροεκφυλιστική πάθηση που οδηγεί στην απόπτωση των γαγγλιακών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς και του οπτικού νεύρου. Το γλαύκωμα είναι επώδυνο και απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση, ειδικά δε στην περίπτωση της οξείας συμφόρησης, αποτελώντας άμεση απειλή για την όραση για τον προσβεβλημένο οφθαλμό, σε βάθος χρόνου και για τον «φυσιολογικό». Η θεραπεία είναι ταχεία και επιθετική, στοχεύοντας στην αποκατάσταση της όρασης και στη διατήρησή της.
3. ΕΛΚΗ ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΟΥΣ
Τραύματα, ξένα σώματα (άγανα, αγκάθια), λοιμώδη αίτια (ιοί, βακτήρια, μύκητες), ΞΚΕ, ερεθιστικές ουσίες, κερατίτιδα από έκθεση (λαγόφθαλμος), παράλυση προσωπικού νεύρου, εντρόπιον, είναι οι συνήθεις αιτίες ελκωτικής κερατίτιδας. Τα κλινικά συμπτώματα περιλαμβάνουν, βλεφαρόσπασμο, συμφόρηση επιπεφυκότα, οφθαλμικές εκκρίσεις, οίδημα κερατοειδούς και μύση. Η διάγνωση διευκολύνεται με τη χρήση της χρώσης φλουορεσκεΐνης ενώ η τοποθέτηση προστατευτικού κολλάρου Ελισάβετ είναι απαραίτητη σε κάθε περίπτωση.
4. ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΒΛΕΦΑΡΩΝ
Οι σημαντικοί παράγοντες σχετικά με τη θεραπεία των ρήξεων των βλεφάρων είναι αρχικά ο χρόνος του τραύματος, ο οποίος καθορίζει και τη βακτηριακή επιμόλυνση και στη συνέχεια η ανάμειξη του ταρσού και του ρινοδακρυϊκού πόρου όπως και της εισόδου του, καθώς και η έκταση της ρήξης.
5. ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΥΡΟΒΟΛΟ ΟΠΛΟ ΚΑΙ ΘΛΑΣΕΙΣ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΚΑΙ ΒΟΛΒΟΥ
Τα σημαντικά σημεία εδώ είναι δύο: τα εξωτερικά τραύματα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ενδοφθάλμια κάκωση, ακόμη και αν ο βολβός δεν έχει διαπεραστεί από αντικείμενο και η μετα-τραυματική ραγοειδίτιδα που προκύπτει πρέπει να αντιμετωπιστεί οπωσδήποτε.
6. ΔΙΑΤΙΤΡΑΙΝΟΝΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ
Πρόκειται για χειρουργικά επείγοντα περιστατικά και ειδικότερα η περίπτωση ρήξης ολικού πάχους. Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή ή άμεση χειρουργική αντιμετώπιση, γίνεται ανάλογη θεραπεία με του επιμολυσμένου έλκους κολλαγενάσης, με την προσθήκη αντιβίωσης ευρέως φάσματος από το στόμα και την επιβολή περιορισμού και νοσηλείας.
7. ΔΕΣΚΕΜΕΤΟΚΗΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΠΤΩΣΗ ΙΡΙΔΑΣ
Επείγον χειρουργικό περιστατικό. Η φαρμακευτική θεραπεία, ανάλογη ενός επιμολυσμένου βαθέος έλκους ξεκινά άμεσα, ενώ απαιτείται μεγάλη προσοχή, ώστε να μην ασκείται καμμία άσκοπη πίεση στον βολβό ή και στις σφαγίτιδες φλέβες.
8. ΥΦΑΙΜΑ
Η παρουσία αίματος στον πρόσθιο θάλαμο, μπορεί να είναι το μοναδικό κλινικό σύμπτωμα σ’έναν ερυθρό οφθαλμό. Αιτιολογικά, τραύμα, ραγοειδίτιδα, ασθένειες πηκτικότητας, νεοπλασία, συγγενείς ανωμαλίες, υπέρταση, χρόνιο γλαύκωμα και αποκόλληση αμφιβληστροειδούς ενέχονται στη διαφορική διάγνωση. Απαιτείται μία πλήρης κλινική εξέταση και εργαστηριακές εξετάσεις. Η άμεση έναρξη της θεραπείας καθώς και η ανάπαυση είναι ουσιώδους σημασίας.
9. ΟΞΕΙΑ ΠΡΟΣΘΙΑ ΡΑΓΟΕΙΔΙΤΙΔΑ
Πρόκειται για σχετικά σύνηθες οφθαλμικό επείγον, με επώδυνο, ερυθρό οφθαλμό, με ή άνευ απώλειας όρασης. Η αιτιολογία μπορεί να είναι τραυματική, λοιμώδης, σηπτική, ανωμαλίες του φακού, αυτοάνοση, νεοπλασία, λεμφοσάρκωμα. Η διάγνωση απαιτεί ένα πλήρες αιματολογικό και βιοχημικό προφίλ, εξετάσεις ούρων, εξετάσεις αντισωμάτων για τα λοιμώδη νοσήματα και πιθανώς ακτινογραφία θώρακα. Η τοπική θεραπεία είναι άμεση και αφορά στην ανακούφιση από τα οφθαλμικά συμπτώματα και την αποκατάσταση της όρασης, ενώ η πρόγνωση εξαρτάται από την αιτιολογία και τη σοβαρότητα της πάθησης.
10. ΑΙΦΝΙΔΙΑ ΤΥΦΛΩΣΗ
Το ενδελεχές ιστορικό είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση αιφνίδιας τύφλωσης. Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς λόγω αρτηριακής υπέρτασης, οξείας φλεγμονής-χοριοειδίτιδας, κοκκιωματώδους μηνιγγοεγκεφαλίτιδας, τραύματος, γενικευμένης ραγοειδίτιδας, αυτοάνοσου νοσήματος, αιφνίδιας επίκτητης εκφύλισης αμφιβληστροειδούς, οπτική νευρίτιδα, τοξίκωση από ενροφλοξασίνη, μπορεί να προκαλέσουν αιφνίδια τύφλωση. Η ταχύτερη ανάταξη του αμφιβληστροειδούς, εν γένει, ενέχει και την καλύτερη πρόγνωση για την αποκατάσταση της όρασης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Slatter D. Fundamentals of Veterinary Ophathlmology. Second Edition, 1990, W.B.Saunders
2. Mandell D.C, Holt E. Ophthalmic Emergencies. Vet Clin North Am Small An Pract, 35:2, 2005
ΠΡΟΠΤΩΣΗ ΒΟΛΒΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΣΚΥΛΟΥ
ΕΛΚΟΣ ΚΟΛΛΑΓΕΝΑΣΗΣ ΣΚΥΛΟΥ
ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ ΟΦΘΑΛΜΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
ΤΡΑΥΜΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΛΕΦΑΡΟΥ ΓΑΤΑΣ
ΔΙΑΤΙΤΡΑΙΝΟΝ ΤΡΑΥΜΑ ΓΑΤΑΣ
ΠΡΟΠΤΩΣΗ ΙΡΙΔΑΣ ΣΚΥΛΟΥ
ΥΦΑΙΜΑ ΣΚΥΛΟΥ
ΟΞΕΙΑ ΠΡΟΣΘΙΑ ΡΑΓΟΕΙΔΙΤΙΔΑ ΣΚΥΛΟΥ
ΤΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΣΤΟ ΣΚΥΛΟ ΚΑΙ ΤΗ ΓΑΤΑ
Παρόλο που το γλαύκωμα, λόγω ευκολίας στην κλινική πράξη, τείνει να γίνει συνώνυμο με την αύξηση της Ενδοφθάλμιας Πίεσης (ΕΟΠ), στην πραγματικότητα αποτελεί επώδυνη ομάδα παθολογικών οφθαλμολογικών καταστάσεων, που έχουν ως χαρακτηριστικό την αύξηση της ΕΟΠ σε επίπεδα δυσμενή για την ακεραιότητα και λειτουργικότητα του οπτικού νεύρου. Εμφανίζεται πολύ συχνά στο σκύλο και σπανιότερα στη γάτα.
ΑΝΑΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΜΝΗΣΗ
Η ΕΟΠ εξαρτάται άμεσα από το ρυθμό παραγωγής και αποχέτευσης του Υδατοειδούς Υγρού (ΥΥ). Το ΥΥ αποτελεί διαυγές υγρό που παράγεται στο ακτινωτό σώμα του οφθαλμού (οπίσθιος θάλαμος), ενώ αποχετεύεται κυρίως από τη γωνία που σχηματίζεται μεταξύ της ίριδας και του κερατοειδούς (πρόσθιος θάλαμος). Λειτουργία του είναι η διατήρηση της ΕΟΠ σε φυσιολογικά επίπεδα, η παροχή θρεπτικών συστατικών και απομάκρυνση μεταβολικών αποβλήτων από τμήματα του οφθαλμού δίχως αγγείωση.
Η κυριότερη επίπτωση της αυξημένης ΕΟΠ είναι η δυσμενής επίδραση στο Οπτικό Νεύρο (ΟΝ) το του οποίου προέκταση εντός του οφθαλμού είναι ο αμφιβληστροειδής. Πιο συγκεκριμένα, η αυξημένη ΕΟΠ επιφέρει κοίλανση και ατροφία του ΟΝ, με αποτέλεσμα τις διαταραχές των οπτικών πεδίων και πιθανά την απώλεια της όρασης (τύφλωση).
Η μέτρηση της ΕΟΠ γίνεται με ειδικά κτηνιατρικά τονόμετρα. Οι φυσιολογικές τιμές κυμαίνονται μεταξύ 10-25 mmHg (συνήθως κάτω του 20). Για την εξέταση της ιριδοκερατοειδικής γωνίας (γωνιοσκόπηση) χρησιμοποιούνται ειδικά οπτικά βοηθήματα (ειδικοί φακοί) ή υπέρηχος υψηλής ανάλυσης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ / ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Το γλαύκωμα είναι αποτέλεσμα πολυάριθμων γενετικών, ηλικιακών, ανοσολογικών και αγγειακών παραγόντων, οι οποίοι αλληλεπιδρούν ενεργοποιώντας μια σειρά γεγονότων με κοινό αποτέλεσμα την εκφύλιση του οπτικού νεύρου.
Ανάλογα με την ηλικία και την αιτία εμφάνισης το γλαύκωμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως:
-
Συγγενές: Εμφανίζεται αμέσως μετά τη γέννηση ή μέσα στους πρώτους μήνες ζωής.
-
Πρωτοπαθές: Συμβαίνει αυθόρμητα για άγνωστους λόγους, πιθανότατα λόγω εγγενών ελαττωμάτων στους πολύπλοκους μηχανισμούς ρύθμισης της ΕΟΠ, απουσία άλλων οφθαλμικών παθήσεων. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της γωνιοσκόπησης το πρωτοπαθές γλαύκωμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανοικτής (πολύ σπάνιο), ή κλειστής (το πιο συχνό στο σκύλο) γωνίας.
-
Δευτεροπαθές: Προκύπτει λόγω αλλαγών που επιφέρουν άλλες οφθαλμικές παθήσεις στην ενδοφθάλμια υδροδυναμική. Όπως και το πρωτοπαθές, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανοικτής ή κλειστής γωνίας.
ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ
Αποτελεί την πιο συχνή μορφή γλαυκώματος στο σκύλο. Υπάρχουν στοιχεία για κληρονομική προδιάθεση, ενώ οι φυλές που το εμφανίζουν συχνότερα είναι οι: American και English Cocker Spaniel, Basset Hound, Miniature και ToyPoodle, Great Dane κ.α.. Η διάγνωσή του στα ζώα γίνεται συνήθως αργοπορημένα, αφότου έχουν διαταραχθεί τα οπτικά πεδία και η όραση, λόγω ανικανότητας του ζώου να εκφράσει λεκτικά τον πόνο καθώς και του ιδιοκτήτη να αναγνωρίσει τα οφθαλμικά συμπτώματα που παρουσιάζει. Απαραίτητα κριτήρια για την ταξινόμηση του γλαυκώματος σ’ αυτήν την κατηγορία είναι η παρουσία των χαρακτηριστικών κλινικών συμπτωμάτων στο πάσχον μάτι, η απουσία άλλων οφθαλμικών παθήσεων και οι γωνιοσκοπικές ανωμαλίες της ιριδοκερατοειδικής γωνίας και του γωνιακού δικτυωτού του ετερόπλευρου, υγιούς οφθαλμού.
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του γλαυκώματος σε αρχικά στάδια περιλαμβάνουν τον πόνο με σύνοδες αλλαγές στην συμπεριφορά, την τύφλωση, την επισκληρίδια συμφόρηση, το ενδοθηλιακό οίδημα (θόλωση) κερατοειδούς, τις διάφορες αλλαγές στην ίριδα (αλλαγές στο σχήμα, διαστολή ή ακινησία κλπ) και τις αλλοιώσεις στο οπτικό νεύρο.
Σε προχωρημένα στάδια συνήθως εμφανίζονται οι γραμμές του Haab, ο οφθαλμός ενδέχεται να γίνει βούφθαλμος δηλ. τεράστιος, η επισκληρίδια συμφόρηση υποχωρεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ ο βολβός μπορεί ακόμη να γίνει φθισικός.
ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΣ ΓΛΑΥΚΩΜΑ
Η κατηγορία αυτή γλαυκώματος εμφανίζεται πολύ συχνά στον σκύλο και τη γάτα. Τις περισσότερες φορές αποδίδεται σε ραγοειδίτιδα (45%), ενώ μπορεί να προκληθεί και από καταρράκτη, εξάρθρημα ή υπεξάρθρημα φακού, νεοπλασία, ύφαιμα ή διατιτραίνον και αμβλύ τραύμα. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν τα αίτια αύξησης της ΕΟΠ και σκοπός θα πρέπει να είναι η διατήρησή της μέχρι την αποκατάσταση της υγείας του οφθαλμού.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το γλαύκωμα αποτελεί μια προοδευτική πάθηση η οποία δεν θεραπεύεται, παρά μόνον ελέγχεται. Η αντιμετώπισή του αποσκοπεί στον χρόνιο έλεγχο της ΕΟΠ με απώτερο σκοπό ένα υγιές μάτι και ανάλογα με την αιτιολογία του, δυνητικά και οράσιμο.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Η φαρμακευτική θεραπεία παραμένει η επικρατέστερη μέθοδος ελέγχου του γλαυκώματος. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της ή σε συνδυασμό με χειρουργικές τεχνικές. Ο κτηνίατρος έχει στη διάθεσή του πληθώρα ανθρώπινων φαρμακευτικών ουσιών και σκευασμάτων που αποσκοπούν στον έλεγχο της ΕΟΠ. Είναι στην κρίση του ποιά ουσία ή ποιόν συνδυασμό θα χρησιμοποιήσει για να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κάθε οφθαλμός που πάσχει από γλαύκωμα είναι διαφορετικός και μπορεί να μην έχει την αναμενόμενη ανταπόκριση στα φάρμακα. Συνήθως χρησιμοποιούνται ουσίες που μειώνουν την παραγωγή του ΥΥ. Στο μέλλον αναμένεται να κυκλοφορήσουν ουσίες που θα στοχεύουν στην εκρίζωση της αιτίας ανάπτυξης του γλαυκώματος και θα αποτρέπουν ή θα καθυστερούν την εκφύλιση του οπτικού νεύρου.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Οι χειρουργικές στρατηγικές για το γλαύκωμα αποσκοπούν στον έλεγχο της ΕΟΠ μέσω επεμβάσεων που μειώνουν την παραγωγή του ΥΥ, είτε αυξάνουν το ρυθμό αποχέτευσής του, είτε και τα δύο. Οι περισσότερες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε οράσιμα μάτια (βαλβίδες, κυκλο-φωτοπηξία με laserκ.α.), έχουν τεράστια ποσοστά υποτροπής και πάρα πολύ υψηλό κόστος, ώστε το κόστος της μακροχρόνιας χρήσης των κολλυρίων εν τέλει να είναι μικρότερο.
Σε οφθαλμούς που ήδη έχουν χάσει την όραση μπορεί να εφαρμοστεί η Χημική Καταστροφή Ακτινωτού Σώματος, κατά την οποία γίνεται έγχυση τοξικών φαρμάκων στον οπίσθιο θάλαμο του οφθαλμού. Η μέθοδος αυτή είναι ανακουφιστική, τόσο για τον ασθενή, όσο και για τον κηδεμόνα του, καθώς απαλλάσει από τη χρήση κολλυρίων για τη διατήρηση της ΕΟΠ, αλλά δεν αφορά σε καμμία περίπτωση οφθαλμούς που διατηρούν την όραση.
ΤΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΣΤΗ ΓΑΤΑ
Το γλαύκωμα είναι πολύ σπανιότερο στη γάτα σε σχέση με τον σκύλο. Προκύπτει σχεδόν πάντοτε δευτερογενώς και έχει πολύ ηπιότερα κλινικά συμπτώματα απ΄ ότι στον σκύλο. Ο έλεγχος της ΕΟΠ στη γάτα μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τον κτηνίατρο, κάτι που επιπλέκεται ακόμη περισσότερο λόγω των πολλών ανεπιθύμητων ενεργειών των αντιγλαυκωματικών στο είδος, καθώς και της μη συμμόρφωσης του ζώου με την δια βίου χορήγηση αντιγλαυκωματικής αγωγής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-
Στάγκος, Ν. (2002). Κλινική Οφθαλμολογία. Thessaloniki. University Studio Press.
-
Gelatt, K. (2014). The Essentials Of Veterinary Ophthalmology. Oxford. John Wiley & Sons, Inc.
-
Gelatt, K., Gilger, B., Kern, T. (2013). Veterinary Ophthalmology: A Two Volume Set (Fifth Edition). Oxford, John Wiley & Sons, Inc.
-
Pizzirani, S. (2015). Glaucoma. Veterinary Clinics Of North America: Small Animal Practice,Volume 45 (Number 6), Elsevier Inc.
ΟΠΙΣΘΙΟ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ
ΦΑΚΟΥ
ΠΡΟΣΘΙΟ ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ
ΦΑΚΟΥ
ΕΝΔΟΘΗΛΙΑΚΟ ΟΙΔΗΜΑ
ΓΛΑΥΚΩΜΑ ΓΑΤΑΣ
ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΙΚΟΣ ΒΥΘΟΣ
ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΙΚΟΣ ΒΥΘΟΣ
ΞΗΡΑ ΚΕΡΑΤΟΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ;
Η Ξηρά Κερατοεπιπεφυκίτιδα (ΞΚΕ) (Keratoconjunctivitis Sicca), ή αλλιώς ξηροφθαλμία, αποτελεί μια προοδευτική φλεγμονώδη πάθηση του κερατοειδούς και του επιπεφυκότα που οφείλεται σε έλλειψη δακρύων, και είναι μια από τις πιο συχνές οφθαλμικές παθήσεις που συναντώνται στα ζώα συντροφιάς. Η έλλειψη αυτή συνήθως αφορά την υδατώδη στοιβάδα του δακρυϊκού φιλμ (ποσοτική ξηροφθαλμία), αν και πλέον αναγνωρίζονται ξηροφθαλμίες στις οποίες η έλλειψη αφορά τη βλεννώδη ή τη λιπώδη στοιβάδα (ποιοτική ξηροφθαλμία).
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Το δακρυϊκό φιλμ αποτελείται από την υδατώδη, τη βλεννώδη και τη λιπώδη στοιβάδα και παράγεται από τον κυρίως δακρυϊκό αδένα, τον επικουρικό αδένα του τρίτου βλεφάρου και τους ταρσαίους αδένες των βλεφάρων. Οποιοσδήποτε παράγοντας επεμβαίνει στην παραγωγή ενός ή και περισσότερων από τα συστατικά του δακρυϊκού φιλμ, μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία.
Πιο συγκεκριμένα, οι συχνότερες αιτίες της ποσοτικής ή ποιοτικής ΞΚΕ είναι:
• Ανοσολογικής φύσεως ή ιδιοπαθείς. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία ποσοτικής ξηροφθαλμίας. Για άγνωστους ακόμη λόγους, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στα κύτταρα των δακρυϊκών αδένων. Πιθανώς να υπάρχει κληρονομική προδιάθεση. Συναντάται συχνότερα σε σκύλους φυλών Shih -Tzu, Bulldog, West Highland Terrier, Yorkshire terrier, Lhasa Apso, American Cocker Spaniel, Pekingese και Pug.
• Ενδοκρινολογικές παθήσεις, όπως o υποθυρεοειδισμός, η νόσος Cushing’s, ο διαβήτης κ.α. συχνά προκαλούν ποσοτική ξηροφθαλμία.
• Λοιμώδη νοσήματα, όπως η λεϊσμανίωση και η νόσος Carre μπορεί να προκαλέσουν ξηροφθαλμία, ποσοτική και ποιοτική, λόγω προσβολής της δακρυϊκής συσκευής από τη νόσο.
• Ιατρογενής ξηροφθαλμία, λόγω μακροχρόνιας χορήγησης φαρμάκων (σουλφοναμίδες, φαιναζοπυριδίνη, ατροπίνη κ.α.), επιπλοκών στην αναισθησία ή αφαίρεσης του επικουρικού αδένα του τρίτου βλεφάρου, ο οποίος παράγει το 35-45% της συνολικής ποσότητας δακρύων.
• Νευρογενής ξηροφθαλμία. Αποτελεί την πιο δύσκολη περίπτωση, όσον αφορά στη διαχείριση. Μπορεί να είναι ιδιοπαθής, λόγω μη σωστής λειτουργίας του νεύρου που αντιστοιχεί στους δακρυϊκούς αδένες του οφθαλμού, ή δευτερογενής, λόγω έσω ωτίτιδας στο αντίστοιχο αυτί. Η παραγωγή δακρύων είναι συχνά μηδενική. Υπάρχει σημαντική προδιάθεση σε μικρόσωμες φυλές όπως, West Highland Terrier, Υorkshire Terrier και Chihuahua.
• Τραυματισμός και καταστροφή της δακρυϊκής συσκευής
• Συγγενής απλασία των αδένων
• Χρόνια, μη διαχειρίσιμη επιπεφυκίτιδα
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Λόγω της απώλειας των θρεπτικών και προστατευτικών ιδιοτήτων του δακρυϊκού φιλμ, έχουμε την οξεία ή χρόνια εμφάνιση ενός μεγάλου φάσματος αλλοιώσεων, τόσο στον κερατοειδή όσο και στον επιπεφυκότα.
Ειδικότερα, τα συχνότερα συμπτώματα της ποσοτικής ΞΚΕ είναι:
• Οφθαλμικές εκκρίσεις, πηχτές, αδιαφανείς, βλεννοπυώδεις και χαρακτηριστικά κολλώδεις
• Επιπεφυκίτιδα (έντονη συμφόρηση και οιδημα του επιπεφυκότα)
• Ξηρά και θαμπή εικόνα κερατοειδούς
• Βλεφαρόσπασμος
• Νεοαγγείωση και μελάγχρωση κερατοειδούς
• Ελκωτική κερατίτιδα
• Χρόνια σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα
Τα συμπτώματα της ποιοτικής ΞΚΕ είναι πολύ ηπιότερα και πιο δύσκολα στην αναγνώριση από τον κηδεμόνα του ζώου, αλλά και τον κλινικό κτηνίατρο, και περιλαμβάνουν βλεφαρόσπασμο, δακρύρροια, βλεννώδεις εκκρίσεις και νεοαγγείωση κερατοειδούς.
Η διάγνωση της ΞΚΕ, ποσοτικής και ποιοτικής, βασίζεται στο ιστορικό, τα κλινικά συμπτώματα, τη φυλή του ζώου, την ύπαρξη συστηματικών ή λοιμωδών παθήσεων και την οφθαλμολογική εξέταση από έμπειρο κτηνίατρο.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
Το θεραπευτικό πλάνο που ακολουθείται για τη διαχείριση της ξηροφθαλμίας εξαρτάται από τη φύση και την αιτιολογία της πάθησης και ο κηδεμόνας του ζώου θα πρέπει να είναι ενήμερος ότι αποτελεί μια χρονοβόρα, συχνά δια βίου, διαδικασία που απαιτεί συνέπεια, καλή συνεργασία μεταξύ όλων των μερών και συχνούς επανελέγχους. Σε κάθε περίπτωση, σκοπός είναι η άμεση ανακούφιση του ματιού από τα συμπτώματα και δευτερευόντως η πρόκληση παραγωγής δακρύων. Η άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων επιτυγχάνεται με τοπικά αντιβιοτικά, βλεννολυτικά ή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα και με υποκατάστατα δακρύων. Η διέγερση παραγωγής δακρύων επιτυγχάνεται φαρμακευτικά με τοπικά ή συστηματικά σκευάσματα, η επιλογή των οποίων εξαρτάται από τον αιτιολογικό παράγοντα και το στάδιο της νόσου, τη φυλή του ζώου, την ανταπόκριση στη θεραπεία, τη δυνατότητα σωστής θεραπείας από τον κηδεμόνα κ.α.. Η ΞΚΕ είναι η συχνότερη οφθαλμική πάθηση του ανθρώπου παγκοσμίως και για τον λόγο αυτό προκύπτουν διαρκώς νέα φάρμακα και τρόποι αντιμετώπισης. Σε περίπτωση που η ξηροφθαλμία οφείλεται σε συστηματικό ή λοιμώδες νόσημα, η πρόγνωση εξαρτάται από τη διαχείριση του υποκείμενου νοσήματος. Η χειρουργική αντιμετώπιση της ΞΚΕ με αντιμετάθεση του παρωτιδικού πόρου δεν ενδείκνυται, καθώς έχει μικρά ποσοστά επιτυχίας και σοβαρές επιπλοκές.
